In mijn loonvormende leven was dat voor sommigen een adagium: 'innovatie moet een probleem oplossen'. Wíens probleem bleef in het ongewisse. Vaak was dat het probleem van de meer-machtige; niet dat van de minst- machtige. Max Weber wees ons er al op: dat bureaucratieën bij vernieuwing de tendens laten zien eerst zichzelf te versterken. Waarmee en passant ook zeer principiële vraagtekens zijn geplaatst bij kreten als empowerment en 'vraagsturing'.
De naar mijn overtuiging verkeerde reactie op het bestaan van verschillen is het afdekken van die verschillen. Da's iets wezenlijk anders dan het streven naar vermindering van verschillen. Ik heb het over de beruchte 'politiek-correct'e mening en het 'sociaal wenselijk' antwoord.
Die vegen meningen onder het tapijt. Die onderdrukken. Die creëren illusies.
Onderdrukken, wegdenken van het maakt niet uit wat, is gevaarlijk. Het onderdrukte is immers niet wég, maar uit beeld geduwd, verkleind.
Een gezonde samenleving heeft overdrukventielen: systemen die onvrede een gezicht en een stem geven... zónder het geheel te laten uiteenspatten. Dáárom is politiek correct zo eng. Daarom is een cordon sanitaire zo eng. Daarom is segregatie zo eng. Het voert de druk op zónder ventielfunctie.
Een mooi voorbeeld van iemand die zich volledig onverwacht en onvoorbereid - denk ik - geconfronteerd zag met zo'n andere werkelijkheid, is Monique Burger van De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam. Een boekhandel (beginnen) in Bos en Lommer, in een crisis; je moet maar durven.
In een blogpost voor Boekblad beschrijft ze hoe plots een ander publiek - en in grote getale - de winkel binnenkomt om het Droomboek op te halen. Maar vooral beschrijft ze de confrontatie met zichzelf. De confrontatie van twee werelden: rauw, hard en eerlijk.
Het klopt: de verbetenheid die ze zag, de voordringerij. Voor jezelf opkomen, is een kwestie van overléven. Het klopt: de uitsluiting van groepen door pin-betalingen en het verdwijnen van de 'kleine aankoop'. Dat ís wat gebeurd. Dat - en hoe - dat selecteert, wordt de lezer voorgeschoteld. Weer zo'n inconvenient truth.
Maar de halve wereld lijkt over haar heen te vallen omdat ze 'neerkijkt op het volk'.
Niet alleen las ik dat niet, maar ik vraag me ook weer 's af wie er nu eigenlijk 'neerkijkt op het volk'. Voor mij zijn degenen die haar dat verwijten, degenen die neerkijken.
Het heeft iets neerbuigends; jezelf ongevraagd opwerpen als beschermer van zwakkeren. Menen dat een ander neerkijkt, impliceert dat de spreker daarover kán en mág oordelen en zíjn waardeoordeel heeft toegevoegd. Dat zíjn oordeel juist is, dat zíjn werkelijkheid juist is, dat zíjn beeld klopt. Door zo te handelen wordt die andere mening júist gemarginaliseerd. En het oordeel bevestigd in zijn negatieve connotatie.
Oordeel zelf maar. Lees zelf... maar wel nauwkeurig, weeg de woorden en oordeel vooral nooit te snel.
Monique Burger: 'Droomboek' maakt armoede zichtbaar
Bij tijd en wijle zijn we allemaal moraalridder. Niets mis mee, want dat is des mensens. Maar wees in vredesnaam blij met mensen die oprecht en open durven vaststellen wat ze zien en voelen. In plaats van het te verbannen naar het Grote Verzwijgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten