Onwennig zwijgen

Mensen in een hen vreemde omgeving vertonen over het algemeen hetzelfde gedrag. De omgeving wordt in kaart gebracht door rond te kijken. Het is niet zozeer de fysieke omgeving die aandacht eist. Vooral de sociale omgeving wordt verkend. Ken je iemand van de aanwezigen? Hoe taxeer je al die onbekenden? De fysieke ruimte volgt direct daar op. Welke ruimtes en routes zijn er? En, eerlijk gezegd, ook dan speelt de sociale verkenning een belangrijke rol. Een lege ruimte trekt minder dan eentje waarin al mensen zijn, of snel worden verwacht.

In allerhande wachtruimtes zie je het gebeuren: dat spieden. Wachtruimtes waarin niets valt te beleven aan de ruimte zelf, maken dat we ons oncomfortabel voelen. Het enige wat te bekijken valt, zijn andere mensen. En die bekijk je niet nadrukkelijk. Dat doe je besmuikt, achteloos.

Wachtruimtes zijn om meer redenen bijzonder. Alhoewel bij de tandarts, huisarts of specialist vaak meerdere mensen zitten te wachten, kan het er doodstil zijn. De 'kunst aan de muur' moet het oog wegleiden en wellicht ook wel afleiding bieden. De nerveuze spanning is toch een wat andere dan de vrolijke voor een theater- of filmvoorstelling. Daar roezemoest het wat meer, ook omdat er gróepen mensen wachten. Niet dat dat iets garandeert, want sommige groepen lijken uitgekletst na jaren samen op trekken: het 'zwijgende stelletjes-fenomeen'.

En dan zijn er nog de verschillen in begroetingen en interactie. Wie staat voor wie op? Wie voert het hoogste woord? Wie trekt de meeste blikken? Wie zwijgt aan één stuk door? Wie wordt gebruikt als springplank voor een ander contact? Met wie willen mensen worden gezien?

Het is makkelijk te stellen dat vooral die componenten van sociaal gedrag niet goed zijn ondergebracht in het social media-landschap. Vooral de passieve vormen van communicatie verdienen een sloot aandacht. Ik weet hoeveel volgers ik heb op Twitter. Met slechts enkele van hen ervaar Ik iets wat een vriendschapsband mag heten, ook als de ontmoetingen in de fysieke werkelijkheid beperkt in aantal zijn. Maar in tegenstelling tot die fysieke werkelijkheid heb ik geen enkel idee van degene die niets zegt, niet reageert. En toch is er een netwerklijntje.

Ik zou het zo mooi vinden te weten wie 'aanwezig' zijn, wie posts en tweets zien maar niet reageren. Niet omdat ik vind dat dat zou móeten. Maar wel omdat ik denk dat zwijgen ook iets betekent.