Communisten, zo leerden we tussen de regels door op school, mogen dan wel het collectief volksbelang voorop stellen, maar in feite waren het gewoon platvloers dictators. Mao, Stalin, Rode Khmer, het hele letterlijk godvergeten oostblok: allemaal massamoordenaars en sombere, achterdochtige landen. Naar buiten mooie praatjes, maar van binnen zo rot als een mispel.
Tot schrik van ons, jonge kritisch betweters, klopte dat beeld. De facade bleek nep. De loop der geschiedenis onthulde steeds meer verschrikkingen. De onbeantwoorde vraag is echter in hoeverre dictaturen misbruik maken van theorieën om hun eigen handelen te verbergen. In Afrika en Zuid-amerika zijn nog steeds bewijzen te vinden.
En in Nederland.
Op precies dezelfde manier hun weergave van de werkelijkheid plooiend, wekt de regering-Rutte de indruk te opereren in 'het algemeen landsbelang'. Daarbij dien je landsbelang op te vatten als volksbelang, jóuw belang. Mocht je ze daar op aanspreken: maar dat we in jóuw, of het volksbelang werken, hebben we nooit beweerd.
Dat klopt. Het landsbelang is een typisch academisch fenomeen, zo'n macro-ding wat je nergens terugvindt. Stomweg omdat het een optelsom is van belangen.
Crypto-communisten zijn diegenen die de werkelijkheid plooien en beloften doen voor een betere, maar verre, toekomst. Nu mogen de regeringspartijen wel dénken dat zij hun eigen maatschappijvisie op deze manier uitdragen, maar feitelijk blijken de liberalen en sociaal-democraten een oncontroleerbare wissel op de toekomst te trekken. Crypto-communisme te bedrijven.
De lijn die zich steeds beter laat herkennen, is helemaal niet die van een liberale of een sociale maatschappij. het is een strak gedirigeerde maatschappij, waarin ondermeer technologie het excuus-vehikel is voor surveillance: de overheid bewaakt wat goed is voor ons. Op grote schaal wordt 'de economie hervormd' en worden 'nieuwe prioriteiten gesteld'. Met als gevolg een snel toenemend wantrouwen in de overheid - of: een snel toenemend besef alleen voor jezelf te moeten opkomen - en een afbraak van solidariteitsdenken.
Maar in de toekomst gaat het veel beter worden; op de nog rokende puinhopen van dat oude bestel komt iets nieuws, iets veel mooiers, en iets veel beters.
Nu is het nog nooit gelukt een groot project binnen tijd en kosten af te ronden. Dat gaat ongetwijfeld ook hier gelden: wat uiteindelijk te zien zal zijn, zal níet zijn wat ons nu wordt voorgespiegeld.
Eerlijk gezegd vind ik het interessantste iets heel anders. Economieën zoals de communistische experimenten tot nu, blijken allemaal gepaard te gaan met krachtige informele samenlevingen en economieën. Anders geformuleerd: het echte leven wordt voortgedreven door informele arrangementen. Zeker, deels is dat corruptie, maar grotendeels is het ook een een manier van wheelen en dealen met Het Systeem en met elkaar. Dé economie is de informele.
Dát is de weg van het crypto-communisme, die nepvariant, die revisionisten. Een administratieve werkelijkheid maken, een betere toekomst voorhouden, en ondertussen een nieuw proletariaat laten ontstaan. De effecten van hervormingen in de (thuis)zorg, de zorgverzekeringen, de hypotheekrente, de sociale zekerheid, de toegang tot onderwijs: ze raken niet willekeurig álle sociale groepen.
Nee, als 2013 iets duidelijk maakte, is het wel dat de sociaal-democratische PvdA en de liberale VVD een regering hebben gevormd die net zo weinig waarheid spreekt als de sovjet-communisten van Stalin.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten