Bedrijfsboycot!

Correct Nederland stond zowat op z'n kop toen de afgelopen jaren bleek dat discounters 'hun personeel slecht behandelen'. Precies datzelfde wolvengehuil liet de meute horen toen Kwantum aan hun schandpaal werd genageld. "'Rotzooi' wordt er verkocht. Het personeel uitgebuit." Je hóórde, en hoort, het dedain, niet eens verholen. Ketens als Aldi en Liddl, Kwantum en Action, Primark, Zeeman en Wibra: ze zijn er voor "een ander soort mensen".

Het klopt.

Dat van die kwaliteit maar zeer ten dele. Inmiddels is toch echt wel duidelijk dat zeker de beide grootgrutters qua kwaliteit minstens op gelijke voet staan met de veel duurdere ketens. Maar dáár betaal je dan ook indirect voor de beschikbaarheid van koffie en andere koffietafelgezelligheid. Voor de boodschappende mens daardoor een hindernisbaan.

Dat van dat uitgebuite personeel klopt ook maar ten dele. De bewering klopt, maar de komma, en alles daarna, is weggelaten. De bekende politieke truc van selectief antwoorden en beweren. Wie denkt dat de 'correcte' supermarkten hun personeel niet tot het uiterste uitknijpen, leeft in een andere wereld. De bekende blauw-witten zijn bijvoorbeeld ijzersterk in hun leeftijdsbewust beleid: tot 16 jaar kunnen we je gebruiken, maar daarna zijn er echt jongere, goedkopere scholieren. En bij die keten krijg je in ruil niet eens goedkope aankopen!

Terecht dat consumenten kritisch zijn op dergelijke misstanden. CAO's zijn er niet voor niets en rechtsbescherming van werknemers evenmin. Deze bedrijfstak - geheel toevallig - laat zien wat ook jou te wachten staat als die vermaledijde 'flexibilisering en vermindering van regeldruk' doorzetten. Eenlingen, een makkelijke prooi. De sukkels die menen dat vakbonden iets uit de oude doos zijn, gaan van een ijskoude kermis thuiskomen als ze zonder machtsmiddelen voor hun eigen belang moeten opkomen.

Wat mij ook bevreemdt, is dat we ons wel druk maken over personeel in de consumentensector. Supermarktpersoneel, produktiemedewerkers in verre buitenlanden; die moeten beschermd (en ik geloof er werkelijk níets van dat de duurdere winkels géén misbruik maken).

Als we als individuele consument kiezen, maken we ons terecht druk over deze misstanden. Als diezelfde individuen als onderdeel van een organisatie beslissen, valt dat besef ineens weg.

Bedrijven die klussen - zoals adviestrajecten - aanbesteden, kijken nóóit naar dat aspect van het betrokken bedrijf. Waar we Nederland haast opriepen tot een consumentenboycot vanwege arbeidsomstandigheden in de supermarkt, worden opdrachten kritiekloos uitgezet.

Dames en heren, u heeft bóter op het hoofd.

Waarom beoordeelt u niet ook de arbeidsomstandigheden? Net als bij de supermarkt houdt u met uw opdracht een manier van werken in stand. U bént verantwoordelijk, nog meer dan de verfoeide koppelbaas!

Zeker overheden dienen dat meewegen standaard te doen. Gaat u er van uit dat alleen lichamelijk werk uitbuiting met zich meebrengt? Denkt u dat stress niet voortkomt uit werkdruk? Hoe zou het toch komen dat bijna de hélft - 43% -, van alle werknemers het níet naar de zin heeft op het werk? In een diensteneconomie als de Nederlandse zijn dat echt niet allemaal productiemedewerkers.

Met name in deze tijden is het heel eenvoudig beoordelen. Vraag bij een aanbesteding niet alleen naar de financiële bedrijfsresultaten, maar ook naar aantallen stagiaires, aantallen ontslagaanvragen, dreiging met rechtszaken door werknemers, aantallen afvloeiingsregelingen, ziektepercentage, ondernemingsraad-advies, werknemerstevredenheidsonderzoeken. Vooral die dreiging met rechtszaken is een prima indicator voor managementkwaliteit, weet ik.

Natuurlijk gaat het management tegenspartelen en liegen om de zaak schoon te poetsen en, net als de supermarkten, eerst wijzen op non-informatie als ISO- en andere certificaten. De aantoonbaarheid van liegen kan echter wél leiden tot contractbreuk en strafmaatregelen.

(Overheden,) waarom gebeurt het stellen van deze voorwaarden nog steeds niet bij aanbestedingen?