Deels zal het ook verklaarbaar zijn uit het 'stijgen mijner jaren'; ik word ouder en heb nu al de 58 gehaald. Dat zijn 58 jaren waarin je dingen ziet en ervaart en al die ervaringen gebruikt als referentie. Het moeilijkst daarbij is wellicht een duo. Je gebruikt het vaak onbewust. Dat moet je je wel realiseren als je oordeelt: op basis waarvan doe ik dat? En, als dat uit het verleden komt, wat was tóen de context? Stomweg "omdat het vroeger beter was" of "óók zo ging", volstaat niet.
Even. Wel goed lezen, hè. Hier staat dus níet dat alles het verleden waardeloos is of alles uit het verleden beter is. Hier staat dat alles een context heeft en dat die moet worden meegewogen. Ik ben niet zo van het vernieuwen om het vernieuwen. Omdat het kán. Belangrijk, voordat je vervangt, is te weten wat indertijd werd opgelost en waarom. Zeker in het onderwijs kun je je dan afvragen wat in de tweede helft van de vorige eeuw allemaal aan 'experimenten' is uitgevoerd. Niet iedere innovatie is een verbetering.
Het vervelende is dat veel van die veranderingsprocessen geleidelijk gaan. We zetten een eerste onschuldig stapje en blijken na verloop van tijd in een glijvlucht te zijn beland die geen echt sturen meer mogelijk maakt. Bijsturen, damage control: da's het eerder. Net als de tovenaarsleerling die de controle kwijtraakt over de effecten van z'n formules.
We kennen eigenlijk niet goed de weg terug.
Grote projecten, waarvan duidelijk(er) wordt dat het mis gaat? We stoppen ze zelden tot nooit. Keiharde garanties dat iets alleen voor een specifiek doel wordt gebruikt? Bestaan, totdat die garanties een belemmering worden. Het beeld van Rupsje Nooitgenoeg is adequaat: wij mensen blijven knutselen en knoeien om ons leven te verbeteren. Dat dat niet voor iedereen positief uitpakt, dat we enorme risico's nemen; ach, allemaal collateral damage, bijkomende schade.
Risico nemen, doen we allemaal wel (eens). De een meer dan de ander. De een wat compulsiever, verslaafd, verslaafd dan de ander. Maar wat we in de loop der jaren wel lijken te zijn kwijtgeraakt, is het idee dat risico naast winst óók verlies kan betekenen. En dát is dus zo'n sluipend proces waarvan je je in alle gemoede kunt afvragen of dat wel zo positief is.
Aandelen? Da's gewoon gokken op koersstijging. Dan hoor je ook niemand. Maar als we en masse op die manier aan de gang gaan én het gaat eens goed mis; dan zijn de rapen gaar en roept eenieder dat 'de overheid moet ingrijpen, dit had moeten voorkomen, de gedupeerden moet compenseren'. Waarvoor? Voor verkeerd uitgepakte hebzucht? In geval van oplichting of misleiding is het net anders. Maar ook dán is het de vraag wie het voortouw moet nemen.
Dat verlies nemen erg moeilijk is, bewijzen ook televisiebeelden van verkeersovertreders. Niet dat je die per sé nodig hebt; op straat zie je het ook. Een verkeersovertreding begaan, betekent een boete. Anders geformuleerd: een verkeerd uitgepakte gok dat je niet gesnapt zou worden. Moet je niet lullig over doen. Némen dat verlies.... al is het tandenknarsend.
Waar ik mee worstel, is met agressie. Eerlijk gezegd, zou ik dat ook erg graag op diezelfde manier behandeld zien. Als je iemand bedreigt met een wapen, neem je op dát moment het risico dat iemand anders - een politieagent - jou neerschiet. Als je iemand in elkaar schopt en trapt; je neemt het risico te worden veroordeeld voor poging tot doodslag (moord).
Het gaat me vooral om de uitzonderlijke gevallen. De minderjarigen die misdaden begaan die ik bij volwassenen categoriseer onder 'walgelijk'. Ik ben voorstander van straffen in de hoop op rehabilitatie. Sommige daden duiden echter op geen kans op herstel. Kleine kinderen die dieren opzettelijk mishandelen; daar zit een steek los. Minderjarigen die gewapende overvallen plegen: die worden gaandeweg vooral 'beter' in hun 'vak'. Tweede kansen zijn prima; voor diegenen die een keer de bocht uit vlogen. Sommige daden zijn echter al direct de eerste keer geen 'uit de bocht vliegen'.
Daar zit ik dus mee. De taal van de straat wordt steeds sterker. Het recht van de sterkste: dat soort van zinnen hoort daar bij. Dan moet de reactie ook in die taal worden uitgesproken. Denk ik.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten