Op een veel dagelijkser niveau gebeurt het echter ook. Geheimen die ineens op straat komen te liggen, waardoor beelden aan diggelen gaan. Een instituut als de katholieke kerk kan daarover meepraten. Ook ingenomen standpunten kunnen door de tijd worden ingehaald. Berucht zijn de meningen over 'het communisme' die plots moesten worden bijgesteld vanwege het dictatoriale karakter van veel communistische regimes. Niet dat zijn tegenhanger, het vrijemarkt-kapitalisme, het veel beter doet; de inkomensklóóf in die landen verbreedt en verdiept. Kortom, het is allemaal niet zo helder of, zeer zeker níet, vaststaand.
Als je heel erg rechtlijnig wil zijn, dan kan je dat in de problemen brengen. Steil in de leer zijn, rigide in opvattingen: het kan je in de problemen brengen.
Dat heb ik dus ook. Met 'geloof'. In abstracte termen benoemd, ben ik tegen 'geloven'. Dat impliceert namelijk geen gesprek, geen discussie, geen twijfel. Ergens in geloven is vaak onwankelbaar. Op het moment dat je zelfs je dagelijks handelen laat bepalen door anderen - een kerkleider of een geschrift - snap ik dat niet goed. Dat is geen reden er over te oordelen. Eenieder heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij of zij dat wil; mits die manier van leven niet aan anderen wordt opgedrongen of effecten heeft. Leuk als je de hele dag hardrock of gospels wilt horen, maar dan zó dat de buren dat niet ook hoeven. Leuk dat jij vindt dat korte rokjes des duivels zijn, maar eis geen ban op korte rokjes. Leuk dat jij vindt dat van jouw gezicht alleen de ogen getoond mogen worden aan vreemden, maar zorg dan wel voor een oplossing van het identificatieprobleem.
Toch is het wat met dat geloof. Het ligt aan de basis van heel veel goeds.
Vandaag was ik met De Reizende Ontmoeting te gast bij diaconaal centrum De Bakkerij in Leiden. Dat is 'dus' een centrum op basis van denominatie, geloof. Er gebeurt daar ongelooflijk veel; van vluchtelingenwerk tot dak- en thuislozenopvang, oriëntatiejaar voor schooluitvallers en de voedselbank. Meer dan zeventien (17!) organisaties zijn er ondergebracht. En dan hebben we het nog niets eens over al die hulp- en dienstenorganisaties die vanuit De Bakkerij zijn gestart. Eigenlijk is het een incubator avant la lettre. Dat geldt overigens ook voor de werkwijze: netwerkend en regelend op basis van ruil. Badinerend: een Leids ritselcentrum van jewelste.
Dan zit je daar te luisteren en realiseer je je ineens dat veel van het sociale imago van de stad Leiden híer vandaan komt. Dat de Leidse overheid - raad, b&w en ambtenaren - daarin vooral (slechts?) een volgende en faciliterende rol hebben gespeeld, maar zelden een aanjagende. Het is vooral particulier initiatief - naastenliefde als je wilt - dat de zorg voor hulpbehoevende anderen vorm gaf. En nog steeds, hoor. De voedseluitdeling aan dak- en thuislozen is een initiatief van een Leidse echtpaar.
Daar zit je dan.
Dat is dus zo'n spagaatprobleem. De motivatie die mensen halen uit hun geloof, is niet anders dan te prijzen (mits het geen zendelingenwerk is). Wel blijf ik nog even worstelen met de vraag of dat een intrinsieke of een extrinsieke motivatie is. Die eerste zou duiden op een fundamenteel verlangen om 'goed te doen'. Maar er zijn ook cynici die stellen: "door die goede daden kom je hoger in de hemel. Dat is dus gewoon betaling. Maar anders....". Anderhalve eeuw geleden is niet voor niets (die redenering over) die mentaliteit gebruikt als verklaring voor de snelle ontwikkeling van het kapitalisme.
Dat je onderscheid moet maken tussen massa-gedrag en individuele beïnvloeding, was me wel duidelijk. Die massa blijft beangstigend. Maar het is wel goed af en toe even op je eigen (voor)oordelen te worden gewezen. Die nestelen zich op kousevoeten in je wereldbeeld en doen zich daarna voor als Algemene Waarheid.
Jij hebt die kleine oplichters ook in jóuw wereldbeeld, hoor.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten