Soms twijfel je.
Geven is beter dan halen. Als je mensen iets geeft, zullen zij je - op den duur - iets teruggeven. De inmiddels veelgenoemde gunfactor speelt daarin een grote rol. Als je iemand ongevraagd iets aanbiedt, voelt diegene zich haast verplicht tegenover jou. Over de gunfactor is al veel geschreven, maar hét werk over de kunst van het geven is wel The Gift van Mauss. Ennuh, oorspronkelijk uit 1925, hè!
Wederkerigheid is eigenlijk de notie waarom het gaat. Het idee dat als jij iets voor mij doet dat ik dan iets voor jou ga doen. Het oer-Internet is daarop gebaseerd. Het zat tot in de vezels. Peering bijvoorbeeld is in feite betaling met gesloten portemonnee omdat we ieder evenveel inleggen. Een vraag stellen in een nieuwsgroep betekende de plicht er ook eentje te beantwoorden. Alleen maar 'halen' was not done.
Da's een heel prettige omgeving, een waarin mensen elkaar als min of meer gelijken behandelen. Tegelijk heeft het ook iets naïef-romantisch. Alsof mensen altijd zo aardig tegen elkaar zijn en geen verborgen agenda kunnen hebben.
De geschiedenis wijst dat ook wel uit. Denk ik.
Het Internet, met name het web, werd een omgeving waarover het beeld werd gecultiveerd dat je dáár alles gratis kunt vinden. Wederkerigheid in die relatie verdween goeddeels. Het systeem werd eisender - Internet=gratis. Dat dat beeld in essentie niet klopt - er is altijd voor betaald, zij het niet per sé direct in geld maar bijvoorbeeld in diensten - is steeds minder belangrijk geworden. Ondernemers ontdekten dat je wel degelijk kunt verdienen aan dat Internet.
Daarvoor bestaat geen formule. Wat die ondernemers 'ontdekten', is dat het hebben van een enorme hoeveelheid gebruikers interessant is. Die vind je door een gratis dienst aan te bieden - die wel degelijk góed moet zijn - waarna je kunt proberen te verdienen aan reclame, aan plus-verianten van je gratis versie, aan verkoop van de kennis óver je klanten. Free, van Anderson, is nog steeds een prachtboek over dat zogenaamde gratis.
Als aanjager werkt het prima: de combinatie van 'gratis' en 'wederkerigheid'. Wat vaak ontbreekt, is dat eigenlijk nog geen idee is hoe daarna verder te gaan.
Dat hóeft geen probleem te zijn. Het wórdt het in de meeste gevallen wel. Het is een sympathiek klinkende benadering: geven, voordat je iets (terug) vraagt. Maar het lukt veel meer ondernemingen níet dan wél de continuïteit er in te houden.
Toch is het, denk ik, belangrijk dat mensen zich op deze wijze manifesteren. Hoe je het wendt of keert, een stad vol met dergelijke startups bruist. Dát is iets waard: de sfeer, de mentaliteit die wordt uitgestraald.
Wat me wel verontrust, is dat iemand van de week tegen me zei dat die mentaliteit sterk leunt op collectiviteitsdenken. En dat het hem was opgevallen dat veel van de medewerkers die de laan uitgaan, zichzelf betitelen als 'sociaal en bescheiden'.
Mag je eens over nadenken: is er een ontwikkeling in gang gezet waarin de egocentrischen binnenboord blijven en de socialen naar andere circuits gaan. Het fascinerende is dat tegelijkertijd ook een beweging gaande is wég van de grote institutionele investeerders - lees: banken - naar maatschappijgedreven systemen als crowdfunding en virtuele betaalsystemen.
De vraag die dan rijst, is of we niet langzamerhand twee parallelle economieën zien ontstaan?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten