Vergetelheid

Jij, lezer, en ik zijn gedoemd in vergetelheid te verdwijnen. Waarschijnlijk is dat de meest verstandige houding en verwachting. Statistisch gezien gaat maar een fragmentje van de wereldbevolking postvatten in het collectief geheugen van de geschiedenis. De massa verdwijnt; alsof ze er nooit waren, nooit leefden.

Ergens in je schoolcarrière heb je vast zoals alle pubers het idee gekoesterd dat je iets groots, meeslepends en wereldschokkends gaat doen in je leven. Dat jouw naam wordt gebeiteld in de geschiedenis. Da's een leuk voornemen en een onwerkelijke ambitie. Dat van sommige Historische Figuren is vastgesteld dat zij "al vanaf hun jongste jeugd wísten dat zij dit zouden gaan doen", hoort toch echt in de categorie drogredeneringen om te bewijzen dat die ambitie wél werkt. Talloze jongeren willen beroemd worden; enkelen lukt dat. Terugkijkend - ex post - lijkt een carrière een lijn te volgen, maar vooraf - ex ante - is die niet te voorspellen. En alleen dat ex ante maakt de redenering interessant.

Het zou heel veel rust brengen als we ons neerleggen bij de idee dat we gewoon leden van het klootjesvolk zijn, heel gemiddeld. Daar is niets op tegen. Dat is geen veroordeling. Het is realiteit.

Eerder heb ik al eens geschreven over de veranderende verwachtingen die het Internet met zich meebracht. We kunnen zelf produceren en publiceren. Als je dan zelf denkt dat jij die Grote Belofte bent, dan zie je de bui al hangen. Schrijf een blog, een boek of maak een muziekvideo op YouTube, en de wereld zal je ontdekken. Pijnlijk. Zo gaat dat niet. Ook tegenwoordig blijft 99,9% onbekend. Frustrerend als je zelf hoopte op eeuwige of anders minstens wereldroem.

Van wat wij nu doen en produceren, zou een snippertje overblijven voor de mens van de toekomst. Dat is althans de situatie zoals die bestond. Er was geen medium dat oneindig bestond en zorgdroeg voor een geheugeneffect. De tijd vrat alles op: papier, celluloïd, magnetische banden, ... In de loop van de tijd verdween het. In mijn huis bijvoorbeeld zijn de zilvervisjes al begonnen aan het verorberen van papier. Ik en mijn geschiedenis gaan vervagen.

In dit licht bezien is het erg vreemd wat nu gebeurt met Google.

Dat vervagen is een goed ding. De oproepen om in deze tijd van 'oneindigheid' vooral na te denken over eindigheid en het recht om vergeten te worden, zijn meer dan terecht. Wat ís het gevolg van niets meer vergeten? Wat is het voordeel van vergeten en opnieuw ontdekken?

Dat is een principieel andere insteek dan waar Google mee wordt geconfronteerd. Dat wordt geconfronteerd met iets heel anders: individuele verzoeken om bepaalde informatie en -vragen uit z'n databestanden te verwijderen. Dat is net zoiets als de prachtige voorbeelden uit Oost Europa van gemanipuleerde foto's waaruit topsporters en regeringsleiders verdwenen. Geretoucheerd; tegenwoordig gePhotoshopt. Dat is de weergave van de werkelijkheid manipuleren, oppoetsen, mooier maken.

Ik ben daar mordicus tegen. Wat gebeurde, gebeurde.

Interessanter is die andere vraag. Zijn we in staat het gedrag van de zilvervisjes te imiteren? Zonder naar de inhoud te kijken verdwijnt de inhoud doordat de drager verdwijnt. Met Internet gebeurt dat niet. Er verdwijnt - op den duur - niets (of althans heel veel niet). Het gaat helemaal niet over Google. Het gaat over het willekeurig en onomkeerbaar laten verdwijnen van informatie.

Inderdaad. Dat maakt een heleboel moeilijker. Maar het maakt ook dat wij, mensen, ons weer realiseren hoe klein en tijdelijk we zijn, dat we niet állemaal in geschiedenisboeken zullen passen en dat het goed is dat we feiten en ontwikkelingen (kunnen) vergeten. Blijkbaar waren die niet de moeite waard om herinnerd te blijven.

NB
Vijftien minuten nadat deze blogpost is gepubliceerd, wijst Nine Connections op een artikel over zichzelf vernietigende berichten à la Snapchat. Het is Facebook dat dat doet.