Het werk ligt op straat

Het aardige aan beleid vind ik dat het de suggestie geeft de toekomst te beheersen, in te kaderen, vorm te geven, maar in werkelijkheid altijd áchter de feiten aanloopt. Beleid is bijna altijd visieloos. Niet zozeer omdat de visie ontbreekt - dat ook - maar vooral omdat beleid moet zijn gefundeerd. Dat doen we met cijfertjes. Uit het verleden. Beleid op basis van een visie is gebaseerd op vertrouwen, in die visie. Da's voor velen een brug te ver, want daarmee steek je je nek uit.

De arbeidsmarkt is zo'n 'beleidsterrein'. Er gaat daar een onvoorstelbaar grote hoeveelheid geld in om, ondermeer voor 'beleid' en de realisatie van 'beleidsmaatregelen': onderzoekers, adviesclubs, task forces (de ónmacht druipt er vanaf door die woordkeuze), uitvoeringsorganisaties.

En het levert helemaal niets op, anders dan dat die opdrachtnemers er wel bij varen.

Het is en blijft opvallend dat in al die jaren - laten we zeggen, sinds 1980 - er geen enkele commerciële partij is geweest die zich hieraan heeft gewaagd zónder subsidie. De enige die overeind blijven, zijn partijen die subsidie na subsidie - een opdracht is óók een vorm van subsidie! - binnen slepen. Zonder gevolgen van hún inspanningen, want veel van de opgeëiste successen zijn niet tot causaal herleidbaar tot hun interventies. In verhullende evaluatierapporten wordt dat echter wel gesuggereerd.

Inmiddels is er een hele industrie ontstaan rond arbeidsmarkt en sociale zekerheid. Een industrie die de markt van welzijn en geluk met gemak overtreft. Een industrie die, zeker vergeleken met die markt van welzijn en geluk, schandalig weinig oplevert. Een idustrie die nog steeds niet ter discussie wordt gesteld, terwijl daarin flink snoeien grote voordelen oplevert.

Waarom, overheden, erkent u niet dat uw invloed op complexe processen marginaal is? Waarom láát u zich adviseren, begeleiden en van 'instrumenten' voorzien die schijnwerkelijkheden produceren?

Het UWV is de iconische vertegenwoordiger van die wereld. Daarmee is het óók de bliksemafleider, want laat dat herhaald: de héle sector sociale zekerheid en arbeidsmarkt is de rotte mispel.

Werk.nl krijgt momenteel de wind van voren omdat er veel geld mee is gemoeid waarvoor verdraaid weinig werkend produkt terug komt. Helemaal waar. Werk.nl ís een gedrocht en werkt niet.

Maar ook als werk.nl wél zou werken, zou het niet werken. Want de beleidsmakers denken nog vanuit een andere eeuw. Of, zo je wilt, een ander paradigma.

Maar tijden veranderden.

Waar werk.nl - en veel beleidsmakers, adviseurs en 'instrumenten' - níet op is ingericht, is dat de situatie nu wezenlijk anders is. Er zijn zoveel mensen op zoek naar werk, dat het ook loont in de nabijheid te zoeken naar de juiste man.

Adviesbureaus hébben geen kennis van de lokale situatie. Waarom zou je die dan inhuren? Waarom niet de pláátselijke kennis aanboren? Werkgevers zoeken al lang niet meer stad en land af. Waarom zou je dan een systeem als werk.nl overeind houden? Banen (lijken te) fragmenteren waardoor werknemers eerder kleine zelfstandigen zijn dan personeel: op zo'n markt is werk.nl nooit ingericht.

Woordelijk klopt het niet, maar ergens in 1989 zei een ambtenaar van het ministerie van Sociale Zaken heel terecht en treffend dat "we maar iets doen zonder te weten welk effect het heeft, in de hoop dat in de loop van de tijd de werkloosheid vermindert".

Dát is realiteit. Dát is - cynisch - visie: ze weten het niet en doen maar wat.