Ónbevooroordeeld?!

Er is weer 's een zware storm in een glas water aan het ontstaan. Nederland heeft een nieuwe Ombudsman nodig. Eén ding is nu wel glashelder geworden: de aanstelling van een Ombudsman is een 100% politieke aanstelling.

De Ombudsman is een bemiddelaar. Je zou kunnen zeggen scheidsrechter, maar hij heeft geen machtsmiddelen. Wel velt hij een oordeel. Een tandeloze leeuw, dus?

Nou, niet bepaald. Niet alleen werken er 170 mensen - zoals altijd: het werk wordt door anonieme hardwerkende deskundigen gedaan - ook is zijn werkwijze niet vrijblijvend. Opgeroepen? Je hebt maar te komen, ook als overheidslichaam. Als lid van een politieklachtencommissie - voorafgaand aan 'de ombudsman' - een aantal keer meegemaakt: dat een ambtenaar móet komen, is wennen.

Mijn indruk is dat het instituut Nationale Ombudsman zijn werk grondig doet (en soms tot andere conclusies kwam dan wij). De persoon ombudsman is de personificatie van dat werk.

Het zijn de klachten die wij als burgers over het gedrag van een overheidsonderdeel indienen, die bepalen wat de ombudsman doet. Daarnaast heeft hij de mogelijkheid zélf onderzoek in te stellen. Als dan het UWV járenlang de lijst aanvoert van beklaagde instanties, dan is het zeer onwaarschijnlijk dat er geen nader onderzoek wordt ingesteld naar de grond daarvan.

En dan is er de echt zelfstandige beslissing eigen onderzoek te starten naar door 'de ombudsman' zélf verwachte misstanden. Daarover hoeven niet eens (veel) klachten te bestaan. Wie weet, durft men niet. Of wéét men niet.

Het onderzoek en het oordeel zijn dus niet bepaald politiek. Dat geldt in grotere mate voor die vrije onderzoeken en vooral voor het onder de aandacht brengen.

Dat is dus echt zeer politiek en dat zie je dus terug.

Het ligt maar aan je maatschappij-opvatting hoe je bijvoorbeeld klachten over sociale dienst(medewerkers), over politie(mensen) of UWV(medewerkers) waardeert. Is het nodig om daar zelfstandig onderzoek naar op te starten als je vindt dat 'de WW moet leiden tot activering', een vandaag geïntroduceerde omschrijving. Maar dat zijn besluiten die iedere leidinggevende neemt: hoe zetten we de middelen in? Dát is de kern.

Het verbaast ben ik over de mening dat de ombudsman onbevooroordeeld moet zijn.

Natuurlijk, het is vanzelfsprekend dat de functie zich slecht verhoudt tot partijdigheid. Maar waar heb je het over?

Klachtencommissies en de Nationale Ombudsman houden zich vaak bezig met 'bejegeningsvraagstukken'. Zeer zelden zijn die zwart-wit waar of onwaar. Dat is lastig afwegen, maar als een team onderzoekers gezamenlijk tot een conclusie komt, lukt het meestal wel.

De volgende stap is zeker voor de Nationale Ombudsman véél belangrijker: hoe breng je die beslissingen over? Hoe verwoordt je de kritiek die jouw instituut heeft op de overheid?

Brenninkmeyers bloed kan door sommigen worden gedronken, denk ik. Maar hij was scherp in zijn woordkeuze en het instituut schuwde ook gevoelige onderwerpen als racistische agenten niet.

Persoonlijk denk ik dat de directeur van de ANWB die schwung niet heeft.

De Tweede Kamer debatteert over de onbevooroordeeldheid. Niet dat iemand ooit inzicht krijgt in de (on)bevooroordeeldheid van een ander krijgt. Hoogstens een indruk. Zelfs in de intiemste relaties zullen verrassingen over opvattingen voor komen. De weg die nu wordt bewandeld, gaat daar níet van uit. Eén misstap: weg. Alsof iemand die je misschien niet kent of nooit iets verkeerds deed of zei níet over opvattingen beschikt. Da's een wel heel erg ouderwets beeld van bureaucraten.

Nee, ik zou graag die onbevooroordeeld hebben, maar als realistischer optie toch liever iemand die zich laat kennen en vooral iemand die toont met hart en ziel zo kritisch mogelijk te zijn. Naar álle partijen.