Eenheidsworst of ambachtelijke worst

Dat het een oneigenlijke situatie is, zullen velen kunnen beamen. We hebben een situatie laten ontstaan waarin emotieloos denken bepalend is. Een situatie waarin zo ongeveer álles in regels is vastgelegd én waarin de uitvoerders corrigeerbaar dienden te zijn. Corrigeerbaar zijn, impliceert een machtsverhouding; werknemers en dienstverbanden (met salaris).

De angst voor ongelijke behandeling, de angst voor klungelige uitvoering, de angst voor misbruik (oncontroleerbaarheid). De markt van welzijn en geluk is zeker niet de enige. Ook in de zorg. Ook binnen de overheid. Ook binnen bedrijven en ook binnen het maatschappelijk verkeer heeft onzekerheidsreductie toegeslagen. Of het nu in de vorm is van juridisering - welke aansprakelijkheid levert dit ons op? - of standaardisering - is dit gedaan conform vastgestelde richtlijnen en afspraken?; het effect is een tendens naar eenheid(s-worst).

Gelijke monnikken, gelijke kappen. Het klinkt zo vanzelfsprekend en rechtvaardig.

Wat lang is ontkend (door velen), is dat die basis niet bestaat. De variatie in mensen, hun behoeften, hun netwerken is immers zó groot dat mallen een onlogische oplossing zijn. De voorbeelden daarvan zijn dagelijks te vinden; van de beroepsindelingen bij overheden die 'wéér niet míjn functie afdekken' tot je eigen neiging mensen in groepen in te delen.

Inmiddels heeft ook de overheid door dat die variatie bestaat. Inmiddels heeft ook de overheid door dat de huidige situatie creativiteit en initiatief smoort in regels en bemoeizucht. Inmiddels heeft ook de overheid het individu en z'n mogelijkheden ontdekt.

Maar haar woorden en beleid zijn vals en voos.

Met de mond wordt beleden dat het goed is dat het individu (weer) zelfbeschikking krijgt. 'Denken in mogelijkheden, kansen en oplossingen' met daar achteraan: 'die je zelf in elkaar knutselt met je netwerk'. Het begint met de WMO en culmoineert (vooralsnog) in de drie decentralisaties naar de gemeenten, waarin het individuele oplossend vermogen tot mythische proporties wordt opgepompt.

Natuurlijk is het terecht dat je dat initiatief ruimte teruggeeft. De belangrijkste vraag lijkt me echter met welke achterliggende gedachte. Het lijkt er op dat de redeneringen zwaar geforceerd zijn en bedoeld om bezuinigingen te verhullen. Een doekje voor het bloeden, een schaamlap, maar vooral een blad aan de boom dat plots is omgeslagen. Zonder gêne worden argumenten die tot voor kort werden weg gezet als irrelevant, nu zelf te berde gebracht. Beschamend (en, ja, adviesorganisaties: u doet daar net zo hard aan mee!).

Dat die woorden betekenisloos zijn, bleek van de week weer. De gemeenten waren bijeen op het congres van hun vereniging. Daar gebeurde iets bijzonders, als je er over nadenkt. Er werd serieus besloten tot standaardisatie:

RT @VNGemeenten: Gemeenten besparen kosten #decentralisaties door standaardisatie administratie: besluit ALV tijdens #vngjaarcongres > httpow.ly/yaFoB

RT @KINGgemeenten: Nieuw standaardisatietraject Zorg op de kaart #operatienup #decentralisaties #basisregistraties ow.ly/y7XTB

Da's héél verstandig,

tenzij je van plan bent maatwerk toe te staan, tenzij je van plan bent afwijkiingen toe te staan, tenzij je van plan individuele oplossingen toe te staan. Als je dát wilt, wordt standaardisatie discutabel. Oók als het ogenschijnlijk 'alleen maar' over administratieve processen gaat. Hoe dát uitpakt, weten we allang. Precies die effecten zijn de reden om initiatief en creativiteit te stimuleren. Toch?

Kortom, de betrouwbaarheid van gemeenten als partners die samen met ú oplossingen mogelijk (gaan) maken, is stevig verminderd. Ze denken nog steeds in centrale afspraken. Die verhouden zich niet zo heel erg goed, zeg maar: niet, tot lef, creativiteit en maatwerk.

(Ik zie een heel nieuw circuit ontstaan van individuen die zich meer en meer áf keren van iedere overheid in deze vorm)