Het is járen geleden dat ik 'besloot' geen boeken meer te lezen of films te gaan kijken over 'de oorlog'. Ik had er m'n buik van vol. Een overdosis helden en heldhaftigheid was me opgebroken. Op de een of andere manier werd het allemaal ongeloofwaardig.
Voor mijn gevoel klopte het allemaal niet. De verhaallijnen zullen vast ergens een kern van waarheid hebben (gehad). Waar ik niet uit kwam, is het beeld van de samenleving in die periode. Dat is decor, dat snap ik. Maar waar was eigenlijk de aandacht, als thema voor een speelfilm, voor dat leven? Nederland, zo lijkt het, zat vol met verzetstrijders en moedige mensen.
Ik geloof er geen barst van.
Natuurlijk zullen er Duitse militairen in het straatbeeld zijn geweest. Hoeveel zou het straatbeeld zijn afgeweken? Zou in 95% van de tijd en voor 95% van de mensen de wereld haast onveranderd hebben geleken? Met zonnige en regenachtige dagen, bomen en planten die in de lente uitlopen, de herfst die storm brengt en kortere dagen?
Dat was een bezetting. Da's wel een heel heftige. Zeker de interventies zullen indrukwekkend zijn geweest. De arrestaties, de verdwijningen, de aanslagen, de razzia's, de ge- en verboden. En toch blijft me de vraag bezighouden in hoeveel Nederlandse straten eigenlijk niet veel gebeurd is in die periode.
Hoe ziet het dagelijks leven er uit? Persoonlijk is dat de vraag die míj boeit. Dat je voor een landschap staat, geschilderd tijdens de Kleine IJstijd, en je je afvraagt hoe dat die dagen voelde. Hoe kóud was het? Die schaatsende mensen: wat deden en dachten ze? Hoe was het leven in een middeleeuwse stad? Ik schreef er al eerder over. Echt heel mooi zijn De Gekaapte Brieven. Ik vind het zo gaaf dat je een beeld krijgt van het alledaagse in een bepaalde periode.
Eigenlijk zou je het ook eens moeten doen; liefst bij ons in Leiden. Zoek een stukje stad wat nog 'ongerept' is. De kans is heel groot dat het misschien maar tien meter zijn. Zoek een plek waar je niet de hedendaagse samenleving ziet. Stop dan. Kijk héél aandachtig om je heen, vooral ook naar boven. Probeer je nu eens voor te stellen dat hier, op deze plek, heel lang geleden óoḱ mensen keken naar wat jij nu ziet. Wat deden ze? Hoe zagen zij het?
Dat fascineert me (het alledaagse vandaag de dag ook, hoor).
In Den Haag liep ik pas geleden een smal straatje uit toen ik het ineens realiseerde. Ik lóóp nu in een historische periode. Dat heeft geen bal met dat straatje te maken. Wat ik me realiseerde is dat de geschiedenisboekjes over een paar jaar gewag zullen maken van een forse wereldcrisis als gevolg van het annexeren van de Krim. Met een beetje pech gaat het ook nog eens verder dan 'een crisis'.
Zo voelt het dus. Wellicht.
Den Haag bleef Den Haag. Het lentelicht het lentelicht. De trein naar Leiden de trein naar Leiden (maar: op tijd!). Kortom, niks veranderd. De dreiging en de crisis waren nergens tastbaar. Ze zijn, voor ons!, virtueel; nieuwsberichten in krant en op tv. Een wereldwijde dreiging zoals de Cubacrisis (Varkensbaai, schepen met raketten, atoombomaanvalsdreiging), leerden wij, hield de wereld in zijn greep. De Koude Oorlog met z'n Wapenwedloop ook.
Het zijn geen oorlogen in jóuw vaderland. Maar toch: een historische periode - 'waar was jij, toen ...'- en je merkt het niet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten