Niet dat mijn verbazing verrassend is. Zoals bekend, ben ik geen kunstkenner in de zin van opgeleid deskundige. Ik kijk en vind iets. Gelukkig begrijp ik van de wél deskundigen dat de beste leidsman is: je smaak, of het stuk iets met je doet. Nou, die Dou deed dat.
Gerrit Dou - of zoals hij later werd genoemd als gevolg van Franstalige verbastering: - was een Leids fijnschilder. Hij blijkt te hebben gewoond en gewerkt binnen 100 meter van de plek waar wij onze Leidse wooncarrière zijn begonnen, het Leidse Kort Galgewater. Niet van invloed, maar wel leuk.
Wat wél van invloed is op mijn indruk van de man, is wat ik in het museum zag. Kleine schilderijen die met een ongelooflijk detail en een enorme energie zijn geschilderd. Zoals ik noteerde "ze spetteren van het doek, als foto's". Dat is volgens de curator van De Lakenhal een onjuiste vergelijking. Maar toch... kijk:
Eigenlijk denk ik nu, een dag later, dat foto's zelfs onderdoen voor Dou's werk. Hij regisseerde alles en manipuleerde daardoor als de pest. De taferelen die hij schilderde, waren daardoor echt en onecht. Ik was overdonderd door de details. Een fotograaf die een geit fotografeert, zal veel moeite hebben de haren van de vacht zó vast te leggen. Dou schilderde ze, zowat één voor één. Het bleek een feest dat ik kippig ben. Door mijn bijziendheid kon ik, met de bril van de neus en de neus zowat óp het schilderijtje, zíen hoe gedetailleerd was geschilderd. Een schrijver die een boek kopieert, is haast letterlijk leesbaar.
Maar veel en veel mooier is dat Dou in staat blijkt dynamiek te vangen. Het is echt onbeschrijfelijk - je met het zíen - hoe goed hij dat doet. Dát is wat mij deed besluiten de kop 'Gerrit Dou: schilder het fotografisch oog' te gebruiken. Het is zó griezelig lijkend op een snap shot. Als je dan weet, zoals ík hoorde, dat Dou "honderden types kwasten had voor al die effecten en kleuren" dan ligt de bal toch echt voor het open doel van 'fotograaf': dit is Photoshop voordat dat bestond.
Wat me ook zo intrigeerde; de traagheid. Dou deed láng over de schilderijtjes - een A5je groot. Dat kun je je ook wel voorstellen als je al die details ziet. En dan snap je ook dat in zijn atelier parasols stonden; om stóf en gruis niet neer te laten dalen op het natte schilderwerk. Dat is immers zó gedetailleerd dat zelfs stof storend is. Dat geldt, stel ik me voor, ook voor de kijker. Dit zijn geen werken die je even snel tot je neemt.
Niet dat dit allemaal zo uniek is. Het gebeurt me wel vaker dat ik plots een symmetrie zie of een verbinding tussen toen en nu. Het is wel leerzaam om je te realiseren wat onze snelle samenleving doet. Dat veel van wat er 'toen' mogelijk was nu onmogelijk - lees: onbetaalbaar - is geworden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten