Zum Kotzen: VARA vs Critici

Schámen moeten ze zich. Heel diep schamen. Zo diep dat ze door kniehoog stof moeten. En wel publiekelijk. Want het is te walgelijk voor woorden.

En toch schrijf ik erover. Na met verbijstering naar de idioterie te hebben gekeken.

Zelfmoord plegen is 'nogal' moeilijk. Je hebt toch echt heel veel druk nodig om jezelf van het leven te beroven. Een beetje tegenslag, een week slecht weer, een onvoldoende op school; dat zijn voor verreweg de meeste mensen geen redenen om meer dan somber te zijn. En nog tijdelijk ook. Maar als je lange tijd ergens somber van kan worden, dan kan - net als de Japanse druppelende watermarteling - een gat in je afweer worden geslagen. In die situatie kun je wel degelijk geen uitweg meer zien en radeloos zijn. En radeloos en redeloos liggen vlak bij elkaar; niet alle stappen die je dan zet, zijn 'beredeneerbaar'. Da's de ellende voor mensen die achterblijven als iemand de ultieme oplossing zoekt: stoppen. Met alles. Dat je niet snápt waarom.

Afscheidsbrieven horen daarbij. Als je de televisiespeurders mag geloven, zijn die zelfs een belangrijk feit om te bepalen of sprake is van moord of zelfmoord. Maar ja, dat zijn fictionele personen en situaties. De behoefte om te snáppen hangt niet bepaald af van briefjes. De redeloze radeloosheid is niet te vangen. Het feit van de daad is in zijn eenzaamheid al voldoende rechtvaardiging. Daar speelt zelden verwijtbare lafheid een rol, wel onuitsprekelijke angst.

Het is de rechtvaardiging voor iedere journalist te onderzoeken wat het waarheidsgehalte is van alles wat een grote maatschappelijke impact heeft. Of dat nu bankiersfraude is, of schemerig gebruik van dienstauto's of zelfmoord. Dat moet wel integer gebeuren: de drijfveer móet waarheidsvinding zijn en mag nooit zuiver publicitair gewin zijn. Dán ga je een grens van fatsoen over.

Gelukkig ben ik geen journalist. Want zelden is het giftig klimaat waarin sommigen werken, zo duidelijk geworden als afgelopen week.

Een zelfmoordenaar, blijkens de rouwadvertentie. De reden: doodgepest. Een schok van verontwaardiging gaat door het land: dat mág niet kunnen gebeuren. En dat mag natuurlijk ook niet kunnen gebeuren. Zoals het ook niet mag kunnen gebeuren dat jonge vrouwen worden verkracht en jonge mannen - en vrouwen - op straat gewelddadig worden beroofd of zonder aanleiding mishandeld. Zoveel staat toch wel vast in Nederland: we blijven met woorden en tengels van anderen af. Strengere regels, strengere straffen, steviger optreden, repressie: de roep daartoe neemt toe.

Een journalist heeft alle recht in zo'n situatie kritisch te zijn. Wat is er waar van dit verhaal? Zeker nu het zo'n invloed heeft. Als dienstauto's worden gebruikt voor ethisch dubieuze doelen, is het gerechtvaardigd daar vraagtekens bij te plaatsen. Een andere zaak is of je daarvoor, zoals PowNed ooit deed, ook de chauffeur moet lastigvallen. Net als VMBO-leerlingen confronteren met 'moeilijke woorden' is dat de betrokkene volslagen ondergeschikt en instrumenteel maken aan jóuw doel. Dan gebruik je mensen.

Wat mij betreft, ben je dan de grens over.

VARA en zijn Critici zijn rollebollend die grens over. Het is werkelijk meer dan smakeloos te zien hoe de een de ander probeert te beschadigen door inzet van een uitermate trieste aangelegenheid: een overlijden.
Als de VARA een onderwerp publiceert, dan neemt zij meteen ook de verantwoordelijkheid voor een openbaar oordeel over die beslissing. Een fout, een ander gezichtspunt; ze moeten aan de orde kunnen komen of worden gesteld. Een goed journalist zal ongetwijfeld proberen vooral fouten te voorkomen.

Wat echt om van te kotsen is, is wat zich de afgelopen dagen ontwikkelde: een heuse vete tussen mensen over de rug van groot verdriet dat daar verder níets mee te maken heeft. Wellicht projecteer ik teveel, maar de onderlinge haat druipt er vanaf. Werkelijk, er zijn geen woorden voor om de laagheid te beschrijven waarmee volwassen mensen elkaar in de haren vliegen in hun pogingen zich op te werpen als moraalridder. Het smerige daaraan is dat het beschimpen van de ander het doel is, zonder enig respect, begrip of mededogen voor achterblijvers. Nee, hákken. En je opwerpen als beschermer van 'de familie'. Maar die ondertussen op de smerigste manier schofferend: door óver hen en over hun rug te schreeuwen.

Zum Kotzen.

Een demasqué van jewelste. Dank daarvoor. Het is weer duidelijk dat deze wereld voorlopig geen steek beter gaat worden zolang deze giftigheid bestaat. Zolang moraalridders andere moraalridders te vuur en zwaard bestrijden en geen enkel gevoel tonen voor de werkelijke slachtoffers.